Laburpena: Manual Electrónico, Introducción a la tecnología educativa
III. Iraultza industrialak
teknologia informatikoen erabileraren hedapena suposatu zuen, hau da, gizartea
eredu industrial baten arabera antolatuta egoteari utzi eta informazioaren gizarteari
bidea ekin zion, globalizazio prozesuaren abiadura areagotuz. Teknologia berrien
ezarpenak aspektu positiboak, hala nola, edozein puntu geografikotik eta
denbora aintzat hartu gabe informazioa eskura izatea, zein negatiboak, hots,
bateratasun kulturala, suposatu zituen. Era berean, hezkuntza arloan ere,
hainbat arazo planteatu ziren, batik bat, berrikuntzak hezkuntzan barneratzeko
orduan.
Hezkuntza teknologia
pedagogi diziplina bezala ezarriz joan zen urteekin batera hainbat eraldaketa
pairatu zituelarik, harik eta, 80. eta 90. Hamarkaden bitartean krisia eman eta
ikuspegiaren erabateko aldaketa eman zen. Gauzak horrela, diziplinartekotasuna
oinarritzat edukita, hezkuntza prozesuen eta kulturaren transmisioaren
ikerketan teknologiaren ikuspegia integratu zen. Espainia mailan ere, hezkuntza
teknologia, pausorik pauso, ezartzen hasi zen. 1970. urtean LGE aldarrikatu
zen, eta garai horretan ere ICEak sortu ziren. Era berean, UNED eta Hezkuntza ministerioak
sustatuta hezkuntza programak nagusitu ziren, ordenagailuak hezkuntza-sisteman erabiltzeko.
Egun, ikerketak zein arlo teorikoak aurrera diraute.
Material edo baliabide
didaktikoei dagokienez, prozesua konplexua dela esan beharra dago, izan ere,
hainbat faktore aintzat hartu behar dira. Besteak beste, materialaren beraren
barne ezaugarriak, pertsona edo indibiduo bakoitzaren aldagaiak eta
testuingurua. Era berean, hezkuntza prozesuaren eraikitzaileak izango dira eta
indibiduoaren gaitasun kognitiboen aktibazioa behartuko dute materialetan
bertan irudikatzen diren sinboloak interpretatu nahi badira. Hainbat material
mota ezberdindu daitezke. Guri dagokigun ikasgaian, teknologia berrietan,
garrantzitsuenak baliabide digitalak izango dira, bereziki, internet.
Internetek informazioa antolatu eta gordetzeko modu berriak baimentzen ditu.
Horrez gain, informazioaren irisgarritasuna eta manipulazioa ere areagotzen
ditu. Zentzu honetan internet hezkuntza baliabide bezala aukera handiak
eskaintzen dituela argi dago, bereziki, hezkuntzari egotzitako toki web-ak, hainbat
motatakoak direlarik, proposamen didaktikoak (eta bere baitan dauden
planifikazioa, diseinua eta ebaluazioa) eskaintzeko aukera ematen baitute.
Baliabide didaktikoak edo kurrikularak
bi funtzio nagusi betetzen dituzte ikaskuntza-irakaskuntza prozesuetan. Alde
batetik, irakasleentzako laguntzazko materialak izango dira. Horrela bada, curriculumaren
diseinua, gida didaktikoak, esperientzien elkartrukatzea eta formaziorako
aukera emango dute. Beste alde batetik, ikasleen ikaskuntza prozesuan
laguntzazko materialak egongo dira. Kasu bietan materialak hezkuntza
berrikuntzak zabaldu eta garatzeko estrategia izango dira. Curriculumaren
kontzepzioaren arabera materialak ezaugarri, formatu eta funtzio desberdinak
beteko dituela esan beharra dago. Gure hezkuntza sisteman material erabiliena
liburua dugu, ikasturte oso batean zehar erabiltzeko diseinatzen delarik,
bertan ezagutza modu sistematiko batean integratzen da eta teknologia
kurrikulara ere ezartzen da. Hezkuntza zentroetan teknologia berrien erabilera
ez dago oso orokortua, izan ere, egokitzapen prozesua motela da eta prozesuaren
arrakastan hainbat faktorek eragiten dute, hala nola, baliabideen existentzia
eta formazioa. Zentzu honetan, curriculumaren erronkarik nagusiena gaitasun
digitaletan alfabetatzea lortzea izango da.
Horretarako, hezkuntza prozesuan ekintzak planifikatzea ezinbesteko
premisa bihurtuko da non ikaslea edukiei esanahia eman eta ezagutza eraiki
beharko duen (konstruktibismoa) ; informazio berriak bilatu beharko dituen,
ikaskuntza kolaboratiboa nagusituko den eta irakaslea hezkuntza praktikaren
antolatuz eta ikuskatuz arduratuko den.
Hezkuntza sisteman informazioaren
eta komunikazioaren teknologien bidea urteak aurrera joan ahala eboluzio itzela
izan dute, harik eta, ordenagailuak hezkuntzarako laguntzazko baliabide
izatetik ikaskuntzako baliabide, e-learning, izatera igaro diren. Aurretik esan
bezala, ordenagailuak irakasteko makina bezala hartzen dira, non irakaslearen
esku-hartze zuzenik ez den ematen konstruktibismoaren ikuspegia gailenduz.
Ordenagailuen historia labur honetan hainbat fase ezberdindu daitezke:
Ordenagailuarekin lagunduriko ikaskuntza
|
LOGO proiektua
|
Tutoretza-sistema adimentsuak / Hipermedia
adaptatiboak
|
Proiektuen bidezko irakaskuntza
|
Ikaskuntzarako zirkuluak
|
E-learning
|
Ikaskuntza
informazioaren jasotzean eta erabileran zentratu
|
Ikaslea
ikaskuntza prozesuaren protagonista, ikaskuntza eraikitzen du bere
esperientziaren bitartez
|
“Adimen
artifizial” printzipioetan oinarritutakoak (non gizakiaren burmuinari ordenagailu
baten funtzionamendua egozten zaion)
|
WEBQUEST:
aurkikuntzetan oinarritutako ikaskuntza estrategia, www baliabideak erabilita
|
Klaseak
geografi eremu ezberdinetan kokatuta, irakaslea gidaria, ikaskuntza
kolaboratibo aktiboa ikuspegi anitzeko ekintzen bidez
|
Irakaskuntza-ikaskuntza
prozesua interneterako konektatutako ordenagailuekin. Hiru bide:
-
Internet laguntza bezala irakaskuntza presentziazkoan: gela birtuala
-
Erdi-presentziazkoa, Blended learning
-Distantziazkoa
internet erabiliz: moddle
|
Amaitzeko, pil-pilean dagoen
web 2.0 aipatzea ezinbestekoa da, izan ere, bertan integratzen dira hainbat
blog hezkuntzarekin erlazio zuzena daukatenak, edublog-ak, hain zuzen ere.
Horrez gain, wiki-ak eta sare sozialak ere hezkuntzan garrantzia hartzen hasi
dira.
Ondorioak (ekarpenak, iritzi pertsonala,
proposamenak): Manual Electrónico, Introducción a la tecnología educativa
Liburuan argi geratzen da
teknologia berriak globalizazio prozesuaren areagotzean ezusteko eragina izan
dutela. Zentzu honetan ados nago lehenengo kapituluan aipatzen diren arazo eta
hezkuntzak izango dituen erronkekin. Apur bat zehazteko nahian ondorengo
aspektu hauek giltza direlakoan nago:
- Teknologi berrien ezarpena
hezkuntza arloan curriculumaren berrantolaketa eskatzen du. Horretarako,
ezinbestekoa da gaitasun digitalak curriculumean bertan integratzea.
- Are gehiago, gaitasun
digital hauek lortzeko bidean irakasleen formazioa lehentasunezko premisa
izango da. Baina, ez soilik teknologia berrietan formazio egokia jasotzea,
euren lanaren rol aldaketa ere eman beharko litzateke. Gauzak horrela, orain
arte irakasleek izan duten protagonismoa alde batera utzi eta ikasleriaren
protagonismoa nagusitu beharko litzateke, non irakaslea ikaslea laguntzeko
papera, funtzioa izango duen, hau da, irakaslea azken finean
irakaskuntza-ikaskuntza prozesuaren gidari eta laguntzaile bihurtuko da.
- Ikaslea, beraz, bere
hezkuntza-prozesua bideratu eta gidatuko du, horrela bada, norbanakoak bere
erritmoak ezarriko dituelarik. Eta ez hori bakarrik, ikasleak eskura dituen
ezagutzak berrantolatu eta bere ezagutza propioa eraikiko du,
konstruktibismoaren ildoari jarraiki.
Aurrean aipatutako
baldintzez gain irakaskuntzaren aldetik, eta konkretuki irakasleen
konpetentziei dagokienez, honako erronka hauek ere planteatzen dira.
- Informazio eta formazio
beharra, irakasleen gaitasunak bermatu beharra
- Iritzi, kritika,
esperientziak … elkartrukatu harik eta, hausnarketaren bidez norbanakoak
ondorioak atera ditzan
- Ikasleek zeintzuk gaitasun
lortu behar dituzten zehaztu behar da eta horretarako, irakasleek hezkuntza
prozesua diseinatu eta modu egokian planifikatu behar dituzte, esate baterako,
zeintzuk ekintzak garatu eta horretarako zeintzuk material eta baliabide
didaktiko beharrezkoak izango diren.
Gaurko hezkuntza sisteman
teknologia berriak apurka-apurka nagusitzen ari direla argi dago, horren isla,
liburuan aipatzen den historiaren birpasan argi geratzen da eta ez hori
bakarrik urteekin batera ere hezkuntzan ezarritako metodoek ere eboluzio itzela
pairatu dute, harik eta egungo e-learningera iritsi arte. Nire ustez metodo
hauek guztiek alderdi on edo positibo bat daukate, hau da, metodo bakoitzetik
ezaugarri bat edo beste ikaskuntza prozesuan baliagarritzat jo daitezkeela uste
dut. Esate baterako, 70. hamarkadan nagusitu zen ordenagailuarekin lagunduriko
ikaskuntzak ikasleen autonomia maila areagotzea lortu zuten, ikaslearen beraren
motibazio maila eta ulermen gaitasun handituz. Geroxeago, LOGO proiektuaren
bidez, errorearen garrantzia aipatzen da. Errorea ikaskuntza-prozesuan
ezinbesteko elementua da, izan ere, prozesuaren beraren aktibatzaile da,
ikaskuntza prozesua bizirik dagoen neurrian presente egongo delarik. Proiektuen
bidezko ikaskuntzari dagokionez, aurkikuntzan oinarritutako ikaskuntza
sustatzen duelako premisa kontuan izanda, ikaslearen interesak oinarrian egongo
dira modu honetan, ikaskuntza esanguratsua bermatuko delarik. Ikaskuntza
kolaboratiboaren eskutik irakaslearen papera zeharo aldatu zen eta protagonista
izatetik gidari edo laguntzaile izatera pasa zen. Hain zuzen ere, ezaugarri hau
ezinbestekoa dela uste dut, izan ere, ikaslea bera da ikaskuntza prozesuaren
burua, hau da, ikasleari baliabideak eskaini behar zaizkio bere ezagutzak
eraiki ditzan, eta irakaslea izango da baliabide hauek eskainiko dizkiona eta
prozesuan euskarri moduan agertuko dena. Horrela bada, ikaslea bere gaitasunak
modu autonomo batean osatzeko bidea eskura izango du. Egun, e-learning da pil-pilean
dagoen irakaskuntza-ikaskuntzarako estrategia. Oso baliabide eraginkorra izan
daitekeelakoan nago, baina oraindik bide luzea beharko du etekina atera nahi
bazaio.
Gauzak horrela, eta urrutiko
hezkuntzaren bermea eta eraginkortasuna lortu nahi bada instituzioen aldetik
konpromisoa beharrezkoa izango litzateke, izan ere, hezkuntza-sistema, batik
bat, goi-mailako ikasketei dagokienez, baliabidez (pertsonal, material,
teknologiko …) hornitu beharko litzateke eta horretarako, aurrekontuetan
planifikazioa ezinbestekoa izango litzateke. Behin lehenengo pausu hauek
emanda, lan itzela egongo litzateke oraindik, harik eta, hezkuntza-sistemaren
egokitzapena lortu arte. Kasuan kasuko, aurretik aipatutako irakasleen
formazioa, baliabideen egokitzapena, edukien diseinua-planifikazioa-ebaluazioa,
ikasleen parte hartze aktiboa … eta beste hainbat aspektu zehaztu beharko
lirateke.
Beraz, web 2.0 abian dagoela
aprobetxatuz hezkuntza sistemaren eraldaketa lortzea erabateko aldaketa
suposatuko luke, izan ere, hezkuntza metodo tradizionalaren eskutik ez dira
emaitza onak lortzen ari, hezkuntza porrota geroz eta handiago da urterik
urtera. Horrexegatik, neure aburuz hemen egon liteke irtenbidea etorkizuneko
ikasleen ikaskuntza-prozesua bermatu nahi bada, irakaskuntza-ikaskuntza
prozesua eraginkorra izatea lortu nahi bada. Beraz, gure esku dago, irakasle
izango garenen eta jada irakasle direnen, hain zuzen ere, pausorik pauso bidea
ekiten hastea.
Bi galdera:
1. Teknologia hezkuntzan integratzea hainbat arazo eta
erronka suposatzen ditu. Hausnartu liburuan aipatzen direnak eta eman zure
iritzia horien inguruan. Nahi izatekotan proposamen berriak egin.
2. Teknologia berriak hezkuntzan integratzearekin
batera irakaslearen funtzioa aldatu egiten da. Hausnartu ezarpen honekin batera
emandako prozesua eta zehaztu aldaketarik esanguratsuenak.